Callantsoog, een stukje geschiedenis. |
Het huidige Callantsoog of beter het vroegere eiland 't Oghe heeft een belangrijke rol gespeeld bij de vormgeving van de Kop van Noord Holland. Callantsoog is gebouwd op de restanten van het oude eiland 't Oghe' en is meerdere malen door de zee overspoeld. De bewoners hebben altijd moeten vechten om hun bestaan. Veel informatie en sporen in het landschap zijn nog aanwezig en vertellen een boeiend verhaal.
Voor het jaar 1100
Rond het jaar 1000 was de hele kustlijn, vanaf de Noordelijke kant van Texel tot Haarlem nog ononderbroken. Van een kaart uit het jaar 1000 blijkt dat Kallinge een grote kuststreek was die liep van Texel tot het huidige Groet/ Schoorl. De naam 'Kallinge'bestond al in 920 en werd genoemd in een schenking van een halve villa=boerderij aan de Abdij van Egmond door de toenmalige Graaf Dirk 1. Kallinge was een gebied dat ca 3 km buiten de huidige kustlijn, zeewaarts lag en bestond uit een gebied van oude duinen, strandwallen en duinvalleien. Sedert 5000 voor Christus is de Noordzeee steeds groter geworden door smeltend landijs. De Zuid-Noord stroming werd door Eb/Vloed beweging steeds sterker door de verhoging van de zeespiegel en uitdieping van het nauw van Calais. Met name de kust tussen Schoorl en Texel heeft tussen het jaar 0 en jaar 1000 heftige kustafslag gehad en is ca 3 km landwaarts verkleind. Oude duinen waar de streek Callinge uit bestond zijn kalkarme zandduinen die dus niet zijn ontstaan door zeebewegingen. Dat de kustafslag in dit gebied zo heftig was, wordt door 2 factoren veroorzaakt. De zandbanken die de kust voeden en voor de kust van België lagen verloren hun functie. De vloedbeweging voor de streek Kallinge was en is een heftige beweging. De vloed in deze streek komt op de eerste plaats uit het Noorden, namelijk om Schotland heen. Als die vloed op gang is gekomen komt na enige tijd de vloed uit het Zuiden ook in dit gebied en die is sterker waardoor de stroming in Zee zich omkeert. In deze omkering van de vloed zijn afhankelijk van de wind en maanstand sterke veranderingen in de stroom mogelijk. De stijging van de zeespiegel en de sterke stromingen alhier, zijn de oorzaak van het verdwijnen van de ca 3 km brede en wel 20 km lange kuststrook van het gebied Callinge.
Rond het jaar nul waren er in deze streken al Romeinen die hun verdedigingslinie langs de rivier de Rijn bouwden. Toch zijn er grote veldslagen van de Romeinen bekend in het huidige Noorden van Duitsland. Er was in die tijd wel bewoning, maar niet grootschalig, van de Germaanse stam van de Friezen. Rond het jaar 600 probeerden de Germaanse stam van de Franken hier hun invloed te vergroten. In een reeks veldslagen overwonnen na bijna 200 jaar strijd, rond 800, de Franken het volk van de Friezen. De Franken waren inmiddels het christelijke geloof gaan aanhangen en vestigden in de hoofdplaats van het Friese volk, Utrecht, de eerste Christelijke kerk in Utrecht, later gevolgd door de kerk of Abdij te Egmond.
Bekend is dat de Friese Graaf Dirk I de eerste graaf was na de Vikingen. Het land heeft hij in eigendom gekregen van de toenmalige Frankische Koning. Onbekend is waarom of tegen welke bezittingen.
Ook blijkt uit de schenkingen die Graaf Dirk deed dat dit geen rijk gebied was. Graaf Dirk schonk een halve boerderij en meer was er niet. Uit historische overwegingen en op grond van gebrek aan informatie kunnen we deze boerderij nog geen dorp noemen.
Van het jaar 1100 tot 1400.
Rond 1100 veranderden de getijdebeweging en bij zware stromen liep de kust zware schade op. Stormvloeden van 1170 en 1196 braken op meerdere plaatsen door de kust waardoor het gebied Kallingen een eiland werd evenals het noordelijker gelegen Huisduinen. De doorbraak of stroomgeul welke Noordwaarts van het eiland liep heette 'Heersdiep' en de zuidwaarts gelegen stroomgeul 'de Schinkel'. Nog verder zuidwaarts lag de stroomgeul 'Zipe'. Tot in het begin van de 14e eeuw (1320) wordt nog gesproken over "Callingen in den Oge". Zware stormvloed in 1375 en zeestromingen dringen de kust steeeds meer oostwaarts waardoor veel gronden en huizen zijn prijsgegeven aan zee. In 1388 wordt niet meer over Callingen gesproken maar over inwoners in 't Oge.
Het eiland, genaamd 't Oghe werd door de zee steeds zwaar beschadigd en werd daardoor steeds kleiner. Het werd echter wel duidelijk dat het eiland 't Oghe veel dijken moest aanleggen wilde het blijven bestaan.
Van 1400 tot het jaar 1570.
In de 14e eeuw wordt dus gesproken over inwoners in 't Oge. Voor 1540 is er sprake van een dorp (historici noemen dit het eerste dorp) wat ergens ten noorden op ca 1500 tot 2000 meter van het huidige Callantsoog heeft gelegen.
Bestuur.
Na het jaar 1570.
Met de komst van de inwoners uit 't Oghe groeide het buurtschap Sevenhuijsen en ontstond de naam 'Callensoog' het latere Callantsoog. Men vormde rond 'Ooghe' een Noord en een Zuid regel (woningen op een rij).
In 1597 werd de polder Zijpe aangelegd en bedijkt. Vanwege de zeestromingen rond het Oghe,
o.a. door het Ooghmergat, en langs de ZijperZeedijk (tussen Zipe en Mosselwiel(Anna Paulowna)) werd besloten deze stromingen in te dammen
en het eiland t'Oghe met twee dijkarmen=schenkel aan de zijperzeedijk vast te maken.
De Noord- en Zuid Schinkeldijk ontstonden hierdoor waardoor het eiland 't Oghe werd vastgemaakt
aan het vaste land en feitelijk geen eiland meer was. Uit de zeegeul Zijpe ontstond het
Zwanenwater evenals de ervoor gelegen 'Uittelandsepolder'.
Om de tussen 't Oghe en Huisduinen achtergelegen waddengebieden te bedijken werd het nodig geacht een sterke duinenrij aan te leggen. Zo ontstond in 1610 de Johan van Oldebarneveltsdijk welke een verbinding maakte tussen de Noord Schinkeldijk en Den Helder. Zo werd de zeearm het Heersdiep afgesloten. Door deze bedijkingen kon land worden gewonnen en kwam ook duinvorming voor. Den Helder, de Anna Paulownapolder, de Wieringerwaard konden hierdoor ontstaan.
Het huidige dorpscentrum van Callantsoog met het witte kerkje, het dorpsplein, de hoge zeeweg,
de dorpsweg en de duinen tot de ingang van het 'Zwanenwater' zijn nog restanten van het oude
eiland 't Oghe. Ook het volledige dorp Groote Keeten is gelegen op de restanten van het oude
eiland 't Oghe. De historische naam Helmdijk werd aangeloten aan de Noord Schinkeldijk. De geschiedenis van dit gebied is historisch gezien niet oud doch het gebied draagt veel sporen van de zware strijd tegen het water. Veel van deze plaatsen zijn nog te bezichtigen en worden in de toekomst onderwerp van een website.
De naam Callantsoog. NB: Er blijken in Zuid Zweden ca 10 of meer dorpjes en gebieden te zijn met Kallinge of Kallandso in de naam. In Denemarken nabij Blavand ligt de prachtige streek Skallingen. Volgens eerder onderzoek van de Historische Vereniging Callantsoog betekent dit iets als "twee heuvels bij een haveningang". Ook gaat het vaak om een schiereiland. De overeenkomst tussen de namen in Zweden en Callantsoog, is toch wel bijzonder. Kallandso in Zuid Zweden!
Een uitleg voor de naam Callinge.
Maar wat betekent Kalle? We kijken weer naar het taalgebruik in die tijd en wel naar het OudNederlands en OudNoors zoals de Vikingen dat gebruikten. Uitleg Kalle 1 Kalle was in Zuid Zweden een gebruikelijke naam en het kan goed zijn dat een Viking met de naam Kalle hier is gaan wonen en grond bewerken. Kallingen betekent dan 'Veel land van Kalle'. 2 Kalle was rond het jaar 1000 en later, ook een verzamelnaam voor lawaaiige vogels zoals de Ekster, Kraai, Meeuw, Gaai. Kallinge kan dan ook betekenen de streek van de lawaaiige vogels. 3 De naam die de Abdij van Egmond aan deze streek gaf, blijkt uit een voetnoot, namelijk Caligië stemt tot overpeinzingen. Was Caligië een nog oudere naam of gewoon de Latijnse vertaling van Callinge. BR> Caligië is een woord dat de Romeinen gebruikten voor eigen namen. Er zijn in oude Romeinse geschriften nogal wat namen die Caligië heten. Wel zeker is dat de Romeinen dit gebied hebben bezocht op zoek naar een doorgang naar het Noorden. Dit wordt bevestigd door de vondsten van diverse Romeinse munten rond callantsoog. Mogelijk is de naam Caligië door de Vikingen verbasterd naar Callinge. Resumé. Maar de uitleg veel land van de Viking met de naam Kalle lijkt de meest logische uitleg voor de naam Kallinge waar het latere Callantsoog uit ontstond. |