Bodemonderzoek, oude kaarten en het eiland 't Oghe.

Er zijn vele oude kaarten die de ontwikkeling van de 'Kop van NoordHolland'in beeld brengen. Een aantal geven de ontwikkeling van Callantsoog weer. Er zijn twee boeken geschreven waar de ontwikkeling en geschiedenis van het oude eiland 't Oghe en de ontwikkeling tot Callantsoog in zijn beschreven.
Deze boeken zijn 't Oge van Henk Schoorl uitgave 1979. En 'Oude kaarten en de geschiedenis van de kop van NoordHolland'door J. Westenberg uitgave 1961. Het eerste boekje geeft vooral de bestuurlijke geschiedenis weer en het tweede boekje alleen de geografische ontwikkelingen. Wat opvalt is dat Henk Schoorl het boekje van Westenberg noemt als referentie voor de geografische beschrijvingen en positioneringen in zijn boek.

Boven- en onderstaand is Figuur 16 uit boekje Westenberg; 1961.

Detail uit linkeronderhoek van bovenstaande kaart.
Wat zie je hier??
Dit is de belijning van het oude eiland t'oghe gebaseerd op bodemonderzoek en plaatsbepalingen van huidige en overstroomde of weggespoelde dijken. Groote keeten is de noordkant en Callantsoog de zuidkant van het van het oude eiland 't Oghe. De dikke zwarte lijnen (rechts) zijn bedijkingen en de wat bredere grijze belijningen (links) zijn natuurlijke duinen. De dikke zwarte belijningen midden rechts zijn zowel de huidige als de overspoelde bedijkingen. Na 1610 zijn er 3 varianten van de noordSchinkeldijk aangelegd. De eerste bedijking is grotendeels nog te zien in het landschap. De tweede en derde bedijking sloot aan op de Zijperzeedijk en is grotendeels overstroomd en verdwenen. De vierde bedijking is de huidige NoordSchinkelDijk.
In ieder geval is de bedijking tussen 1550 en 1900 goed in beeld gebracht en is het eiland Callantsoog goed te herleiden.

De plaats van het vorige (tweede) dorp Callantsoog.

Er zijn twee dorpen voor het huidige dorp Callantsoog ontstond. Het vorige dorp 't Oghe is overstroomd door de zee. Dankzij tijdbepalingen, kustafslag, oude kaarten, geografisch onderzoek en historische beschrijvingen is de plaats van het vorige overstroomde, ook wel tweede dorp, nauwkeurig te bepalen. Op de bovenste kaart ziet U linksbovenin de kustlijn dateringen. We weten ook dat de kust ca 100 meter per jaar landwaarts schoof behalve in de 20e eeuw omdat men toen de kust wist vast te houden. Beide beelden komen overeen.
Door oude kaarten, weten we de plaats van het overstroomde dorp nauwkeurig te bepalen.


Deelkaart van bedijkingen Zijpe van ca 1550.

De teksten die Dirk Burger van Schoorl ons heeft nagelaten (blz277 kroniek van Medemblik;uitg 1736) betreffende Callantsoog zijn als volgt; in april 1704 ziet hij op het strand de fundamenten van de kerk van het oude Callantsoog en veel doodskisten die opengespoeld waren.
Conclusie: Alle aanwijzingen leiden tot een plaats iets ten zuiden van Groote Keeten, op het strand ter hoogte van paal 11 en dan ca 200 meter achter de daar liggende strekdammen. Daar in de branding ligt het overstroomde tweede dorp Callantsoog toen geheten 'Het Ooghe'.


Maar waar is het eerste dorp Callantsoog??

We gaan nu naar het boek 't Oghe van Henk Schoorl. Wat mij al eerder is opgevallen is dat er in zijn boek tegenstrijdigheden staan met betrekking tot de positioneringen van het eiland ten opzichte van het noorden en ook dat de kustlijn wel erg variabel door zijn tekeningen loopt. Weliswaar veranderde de kustlijn hevig maar niet zo hevig als Henk Schoorl tekende. Na vele oude kaarten te hebben bekeken, enkele staan hier op de site afgebeeld en het boekje van Westenberg en het landschap rond Callantsoog te hebben bekeken ben ik van mening dat Henk Schoorl de geografische positioneringen niet geheel juist heeft weergegeven. (Ik kom graag in gesprek met mensen die hier een mening over hebben.)
Maar wat Henk Schoorl zeer goed heeft gedaan is het doorzoeken van historische documenten en de interpretatie daarvan. Daarom hier een tekening uit het boek van Henk Schoorl met de plaatsbepalingen van de dorpen op grond van historische documenten. Tijdstip is ca 1530.

Fout in de tekening is de stippellijn van boven naar beneden die de huidige kustlijn moet voorstellen. Deze lijn ligt in werkelijkheid, (op het kaartje) enkele centimeters naar links, volgens de schaalverdeling dan ca 1,5 kilometer. De huidige kustlijn loopt dan ongeveer over het punt B (tweede dorp) en A (kapel).

Henk Schoorl beschrijft uit een oud document dat het eerste dorpje is verlaten en de bewoners in noordWestelijke richting trokken. Het eerste dorp is grotendeels verlaten door een conflict met de grondeigenaar van het eerste dorp en het feit dat de gronden bij het tweede dorp zeer kleinschalig waren wat bewoning eenvoudig maakte.

Punt B, de noordwestelijke richting, maakt een postionering in de richting van punt 11 op de kaart geloofwaardig. Met de bepaling dat het tweede dorp iets in zee bij paal 11 ligt, zal het eerste dorp in de nabijheid van 'de Abbestee' liggen.
Wellicht is het gehucht 'de Abbestee' het restant van het eerste dorp 't Oghe.

Daarmee kom ik in lijn met de Zijper historische vereniging die de Abbestee onlangs het vroegere dorp Callantsoog noemde. Ook de Heer Diederik gaf in een lezing aan dat het dorp Callantsoog waarschijnlijk veel dichter bij heeft gelegen dan Henk Schoorl beweerde. Kortom voer voor discussie voor belangstellenden.

TOP - HOME